1. Điều kiện ao nuôi, bể nuôi

Để nuôi ba ba, đầu tiên phải chuẩn bị môi trường sống cho ba ba, đây là động vật thuộc lớp bò sát, bộ rùa, sống được cả trên cạn lẫn dưới nước, vì thế khu vực chăn nuôi nên chừa khoản bờ nhỏ để chúng có thể tiếp xúc với bùn đất để làm hang trú ẩn. Xây dựng ở chỗ yên tĩnh, không úng ngập, có điều kiện cấp-tiêu nước thuận lợi; cần có lưới rào để bảo vệ và tránh việc ba ba đi mất, ao nên có hình chữ nhật. 

- Diện tích: 200  - 1.000 m², độ sâu 1,5 – 2,0 m; mức nước sâu 2,0m giúp baba trú ẩn tránh rét vào mùa đông và mát vào mùa hè. Ao nên đổ ½ diện tích cát mịn sạch có độ dày 15-20cm. Đáy ao  có độ nghiêng dần về phía cống thoát, góc ao có lối cho baba bò lên vườn hoặc bãi nghỉ ngơi để baba phơi nắng khi cần thiết, của cống  cấp và thoát nước có lưới sắt chắn. Xung quanh phải xây dựng tường bao bảo vệ cao từ 1,2-1,5m, trên bờ xây gờ cao 10-15cm hướng vào phía lòng ao.

- Đáy ao: Là đất thịt, đất cát pha hoặc đất thịt pha sét. Độ pH trong nước 7 – 8. Nên có độ nghiêng về phía tiêu nước 20-25%; đáy ao nên có lớp cát mịn dày 0,15 - 0,2m

- Bờ ao: Nên xây bằng gạch hoặc đá chắc chắn, không bị sụt lún, nứt vỡ. Khoảng cách từ mặt nước lên trên phải xây cao thêm 0,4 - 0,5m, trên đỉnh bờ có xây gờ rộng 10 - 15cm ngăn không cho ba ba bò lên. Xây 1 - 2 bậc mép bờ ao, đắp ụ nổi trong ao hoặc thả xuống giữa ao bè tre, bè gỗ cho baba phơi nắng. 
- Nguồn nước: Nước trong ao nuôi ba ba phải sạch sẽ, đã được tiêu diệt mầm bệnh trước khi thả.

- Nhiệt độ nước: Ba ba phát triển tốt trong khoảng nhiệt độ từ 25 – 30 ^oC, nếu dưới 20 ^oC hoặc trên 32 ^oC sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe, khiến chúng ăn kém Trước khi thả giống cần cải tạo ao: tháo, bơm hút cạn, xử lý đáy ao bằng vôi bột 7-10kg/100m² phơi đáy ao 3 - 5 ngày cấp nước vào ao qua lưới lọc.

2. Chọn giống ba ba gai 

Ba ba gai trên mai có nhiều nốt gai sần, dùng tay sờ vào mai sẽ thấy nhám tay, càng về phía cuối mai những nốt sần gai càng nhiều và nổi rõ.
Yêu cầu khi chọn giống:

- Lựa chọn giống nuôi có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.

- Ba ba giống phải có ngoại hình mập mạp, da bóng, không bị sây sát dị hình, baba khoẻ mạnh không bị nhiễm bệnh. Nên thả baba giống cùng cỡ, tối thiểu đạt 100- 150g/con.

Hình 1: Ba ba giống

3. Thời vụ thả giống, mật độ nuôi

+ Mùa vụ thả thích hợp từ tháng 2 – tháng 3 hàng năm.

+ Mật độ nuôi: 1 – 3 con/m²

4. Thức ăn của ba ba:

          - Thức ăn tươi sống: Bao gồm các loại cá biển nhạt, cá tạp, tôm, tép; côn trùng như nhộng tằm, giun đất, giun quế; phế phẩm từ các lò mổ gia súc gia cầm...
- Thức ăn khô: tôm, cá… nhạt phơi khô: cho ăn kèm thức ăn tươi hàng ngày hoặc dự trữ cho ăn khi thiếu thức ăn tươi.

- Thức ăn chế biến hoặc thức ăn công nghiệp: hàm lượng đạm  ≥ 43% Protein.

Cách chế biến thức ăn:

Thức ăn tươi sống phải rửa sạch, đảm bảo không bị nhiễm bệnh, không ôi thiu ẩm mốc. 

Đối với các loại thức ăn nhỏ, vừa miệng thì cho ba ba ăn cả con. Còn thức ăn có kích thước lớn thì phải được băm nghiền nhỏ bằng máy nghiền.

Thức ăn được cho vào các dụng cụ riêng được tận dụng bằng mẹt, rổ, nia để lơ lửng dưới mặt nước tầm 35 – 50 cm. Các vị trí ăn cần cố định để ba ba có thể dễ dàng tìm kiếm nguồn thức ăn.

Đối với nguồn thức ăn từ phụ phẩm nông nghiệp, có thể phối trộn theo tỉ lệ nhất định, sau đó có thể đem nấu chín cho ba ba ăn hoặc dùng máy ép cám viên để ép cám có thành phần dinh dưỡng và hàm lượng đạm tương đương với cám công nghiệp. Công thức, tỉ lệ phối trộn nguyên liệu như sau:

Nguyên liệu	Tỉ lệ (%)
Bột ngô	20
Cám gạo	30
Bột đậu tương	20
Bột cá nhạt	30
Tổng	100%

 

Cách cho ăn, khẩu phần thức ăn:

Khẩu phần thức ăn 2 - 5 %, khi thời tiết mát mẻ, có thể tăng khẩu phần thức ăn lên khoảng 5% tổng trọng lượng trong ao nuôi. Thời tiết nắng nóng thì giảm xuống còn 2 - 3% tổng trọng lượng trong ao nuôi.

Tập thói quen cho ba ba ăn tại một địa điểm, nên cho ăn trên bờ hoặc làm sàn cho ăn, không nên thả thức ăn xuống ao sẽ làm ô nhiễm nguồnnước. Thường xuyên theo dõi để điều chỉnh lượng thức ăn cho phù hợp, không để thức ăn dư thừa gây ô nhiễm môi trường.

Cho ba ba ăn nhiều giun quế, giun đất sẽ kích thích chúng tăng trưởng nhanh, khỏe mạnh, kháng bệnh tốt.

Đối với nuôi ba ba thịt, cần tạo môi trường yên tĩnh ngay cả trong thao tác cho ăn và vớt bèo khi quá dày. Từ tháng 4 – tháng 11 là khoảng thời gian baba sinh trưởng và phát triển mạnh nhất, vì thế cần cho ba ba ăn đầy đủ để baba lớn nhanh. Thực tế cho thấy 1 kg ba ba thịt cần từ 17-18kg thức ăn. Nếu có chế độ nuôi tốt với cỡ giống 100-150g/con sau 1 năm nuôi ba ba gai có thể đặt kích cỡ từ 0,8-1,2kg/con

5. Chăm sóc ao nuôi

Chú ý thay nước ao nuôi vào mùa hè để nước ao luôn sạch sẽ. mỗi ngày thay từ 20 - 50% lượng nước trong ao.

Nếu có thức ăn thừa thì nên dọn dẹp tránh để sinh mầm bệnh. 

Nên làm giàn che nắng, che mưa cho ba ba. 

Ba ba luôn tìm cách trốn thoát ra ngoài, vì vậy bờ kè ao cần được xây dựng chắc chắn, kiểm soát mực nước, đặc biệt là sau khi mưa.

6. Phòng và trị một số bệnh thường gặp ở baba 

Biện pháp phòng bệnh:

Thường xuyên theo dõi, chất lượng nước trong ao nuôi để thay nước ao đảm bảo nguồn nước luôn sạch sẽ không gây mầm bệnh.

Nếu trong ao nuôi có những con bị bệnh cần phải bắt lên, nuôi riêng biệt, sử dụng thuốc điều trị. 

Trước mỗi mùa vụ, ao nuôi phải được cải tạo đúng quy trình kỹ thuật.

7. Một số bệnh thường gặp và các chữa trị 

+ Bệnh sưng cổ:

Triệu chứng: Cổ ba ba bị sưng, không thể rụt vào bên trong mai. 
Cách trị bệnh: Sử dụng thuốc Clorocid/ Sulfamid trộn với thức ăn. Ngày đầu tiên 0,2g thuốc/1kg thức ăn, hai ngày sau 0,1 thuốc/1kg thức ăn cho chúng ăn liên tục 3 ngày. 

+ Bệnh nấm thủy mi

Triệu chứng:Cổ và chân có những vùng bị xám trắng, ở khu vực đó có sợi nấm mềm. Khi phát triển mạnh, sợi nấm sẽ lên thành bụi trắng dễ quan sát. Bệnh này khiến chúng bị lở loét, lâu dần sẽ chết, tỷ lệ chết đến 40%.
Nấm thủy mi phát triển ở nhiệt độ nước 18 - 25 ⁰C, vào thời điểm mùa đông, mùa xuân.

 Cách trị bệnh:Chữa trị bằng Trichloroisocyanuric Acid (viên sủi TCCA); liều dùng: 1 - 1.6g/m³ dùng khoảng 3 lần mỗi lần cách nhau 3 ngày. 

Bệnh viêm loét do vi khuẩn gây ra:

Nguyên nhân: do mật độ nuôi dày, nước ao bẩn. 

Triệu chứng:Chúng có thể bị viêm loét ở cổ, chân, đầu, miệng. Một số con bị nặng thì vết lở loét còn bị đóng kén, xuất huyết. Ngoài ra có biểu hiện kén ăn, cụt móng chân, mắt đỏ, cơ thể mềm nhũn, khi bị lật ngửa cũng không có đủ sức lật lại… Lâu ngày không được chữa trị thì ba ba sẽ chết.

Trị bệnh: Sử dụng thuốc kháng sinh Rifampicin trộn với mỡ lợn để bôi lên vị trí bị lở loét, giữ con bị bệnh đó trên cạn khoảng 30 - 60 phút để thuốc khô lại sau đó thả xuống nước. Bôi thuốc khoảng 7 ngày: ngày đầu dùng 100mg/1kg, từ ngày 2 - 7 dùng 50mg/1kg.

8. Thu hoạch và vận chuyển 

Mùa vụ thu hoạch ba ba là tháng 11, 12 vì giai đoạn này thời tiết lạnh chúng đã bắt đầu kén ăn, bỏ ăn. Khi thu hoạch, nên tháo, hút cạn nước ao, chặn ở lối thoát nước. 

Trong quá trình thu hoạch nên giữ lại những con nhỏ để nuôi tiếp đạt kích cỡ thu hoạch và những con cỡ lớn khỏe mạnh nhất để chúng đẻ trứng chủ động con giống cho vụ nuôi tiếp theo. 

Vận chuyển: Để tránh Ba ba cắn nhau nên cho mỗi con vào một túi lưới, hoặc túi vải mềm mịn, xếp vào thùng xốp hoặc sọt thoáng có lỗ thông; lót bèo giữ ẩm, xếp một lớp bèo +  một lớp ba ba.

Hình 2: Ba ba gai thương phẩm

Ninh Thị Quỳnh - Trung tâm Nông nghiệp CNC và XTTM